Het ene stipje linksboven staat voor A; de bovenste twee stipjes staan voor C en de vier stipjes staan voor 7. Iemand die het braille-alfabet beheerst, kan elk schrift ter wereld ontcijferen zonder het te zien. Dit is niet alleen belangrijk vanuit het oogpunt van geletterdheid, maar ook cruciaal wanneer blinden hun weg moeten vinden in openbare ruimtes; het is ook doorslaggevend voor verpakkingen, met name voor zeer kritieke producten zoals geneesmiddelen. Zo vereist de huidige EU-regelgeving dat deze 64 verschillende tekens extra op de verpakking worden vermeld. Maar hoe is deze innovatieve uitvinding tot stand gekomen?
Teruggebracht tot zes punten
Op zesjarige leeftijd kruiste Louis Braille, de naamgever van de wereldberoemde karakters, het pad van een militair kapitein in Parijs. Daar maakte de blinde jongen kennis met het 'nachtelijke lettertype' – een leessysteem bestaande uit voelbare karakters. Met behulp van twaalf punten, verdeeld over twee rijen, werden commando's aan de troepen in het donker doorgegeven. Voor langere teksten bleek dit systeem echter te ingewikkeld. Braille reduceerde het aantal punten tot slechts zes en was daarmee de uitvinder van het huidige braille, waarmee karakters, wiskundige vergelijkingen en zelfs bladmuziek in deze voelbare taal kunnen worden vertaald.
Het doel van de EU is om alledaagse barrières voor blinden en slechtzienden weg te nemen. Naast verkeersborden voor slechtzienden op openbare plaatsen zoals overheidsinstanties of het openbaar vervoer, bepaalt Richtlijn 2004/3/27 EG, die sinds 2007 van kracht is, dat de naam van het geneesmiddel in braille moet worden vermeld op de buitenverpakking van geneesmiddelen. De richtlijn sluit alleen microverpakkingen van maximaal 20 ml en/of 20 g uit, geneesmiddelen die in minder dan 7.000 eenheden per jaar worden geproduceerd, geregistreerde natuurgeneeskundigen en geneesmiddelen die uitsluitend door zorgprofessionals worden toegediend. Op verzoek moeten farmaceutische bedrijven ook bijsluiters in andere formaten verstrekken aan patiënten met een visuele beperking. Als meest gebruikte standaard wereldwijd is de lettergrootte hier "Marburg Medium".
Wterwijl extra inspanning
Het is duidelijk dat zinvolle braillelabels ook arbeids- en kostenimplicaties hebben. Enerzijds moeten drukkers beseffen dat niet alle talen dezelfde punten hebben. De puntcombinaties voor %, / en punt verschillen in Spanje, Italië, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk. Anderzijds moeten drukkers rekening houden met specifieke puntdiameters, offsets en regelafstand bij het indrukken of printen om ervoor te zorgen dat braillepunten gemakkelijk aan te raken zijn. Ontwerpers moeten echter ook hier altijd de juiste balans vinden tussen functie en uiterlijk. Verhoogde oppervlakken mogen immers de leesbaarheid en het uiterlijk voor niet-visueel beperkte personen niet onnodig belemmeren.
Braille aanbrengen op verpakkingen is geen eenvoudig probleem. Er zijn namelijk verschillende eisen aan de reliëfdruk van de braille: voor het beste optische effect moet de reliëfdruk van de braille zwak zijn, zodat het karton niet scheurt. Hoe hoger de reliëfdruk, hoe groter het risico op scheuren van de kartonnen omslag. Voor blinden is daarentegen een minimale hoogte van de braillepunten noodzakelijk, zodat ze de tekst gemakkelijk met hun vingers kunnen voelen. Het aanbrengen van reliëfpunten op verpakkingen is daarom altijd een afweging tussen aantrekkelijke visuele effecten en goede leesbaarheid voor blinden.
Digitaal printen maakt het aanbrengen eenvoudiger
Tot een paar jaar geleden werd braille nog ingeprint, waarvoor een bijbehorend inprintgereedschap moest worden geproduceerd. Daarna werd zeefdruk geïntroduceerd – dankzij deze eerste ontwikkeling had de industrie alleen nog een zeefdruksjabloon nodig. Maar de echte revolutie komt pas met digitaal printen. Tegenwoordig zijn braillestippen slechts een kwestie van inkjetprinten en vernis.
Dit is echter niet eenvoudig: vereisten zijn onder meer een goede doorstroomsnelheid van de spuitmondjes, ideale droogeigenschappen en een hoge printsnelheid. Daarnaast moeten inkjetprinters voldoen aan minimale formaatvereisten, een goede hechting hebben en nevelvrij zijn. De selectie van drukinkten en -lakken vereist daarom veel ervaring, die inmiddels door veel bedrijven in de branche is opgedaan.
Er gaan af en toe stemmen op om de verplichte toepassing van braille op bepaalde verpakkingen af te schaffen. Sommigen beweren dat deze kosten bespaard kunnen worden met elektronische etiketten, omdat gebruikers die geen letters of braille kennen, zoals ouderen die al jaren slechtziend zijn, hiermee ook de gewenste informatie kunnen krijgen.
Einde
Er zijn nog steeds veel problemen met brailleverpakkingen die we moeten oplossen. We doen ons best om betere brailleverpakkingen te maken voor de mensen die ze nodig hebben.Bedankt voor het lezen!
Plaatsingstijd: 10 juni 2022