Denok dakigunez, plastikozko poltsen arrastoak munduko ia txoko guztietara hedatu dira, hirigune zaratatsuetatik hasi eta leku irisezinetaraino, kutsaduraren zifra zuriak daude, eta plastikozko poltsek eragindako kutsadura gero eta larriagoa da. Ehunka urte behar dira plastiko hauek degradatzeko. Degradazio deiturikoa mikroplastiko txikiago baten existentzia ordezkatzea besterik ez da. Bere partikula tamaina mikra edo nanometro eskalara irits daiteke, forma desberdineko plastikozko partikula heterogeneoen nahasketa bat osatuz. Askotan zaila da begi hutsez antzematea.
Jendeak plastikozko kutsadurari ematen dion arreta areagotu ahala, "mikroplastiko" terminoa gero eta gehiago agertu da jendearen kognizioan, eta pixkanaka bizitzako esparru guztien arreta erakarri du. Beraz, zer dira mikroplastikoak? Oro har, uste da diametroa 5 mm baino txikiagoa dela, batez ere ingurumenera zuzenean isurtzen diren plastikozko partikula txikietatik eta plastikozko hondakin handien deskonposizioak sortutako plastiko zatietatik datozela.
Mikroplastikoak tamaina txikikoak dira eta zailak dira begi hutsez ikusteko, baina oso xurgapen-ahalmena dute. Itsas ingurunean dauden kutsatzaileekin konbinatzen direnean, kutsadura-esfera bat sortuko dute, eta itsas korronteekin hainbat lekutara flotatuko dute, kutsaduraren esparrua are gehiago zabalduz. Mikroplastikoen diametroa txikiagoa denez, litekeena da ozeanoko animaliek irenstea, haien hazkuntzan, garapenean eta ugalketan eragina izanik, eta bizitzaren oreka etenez. Itsas organismoen gorputzean sartzeak, eta gero elikadura-katearen bidez giza gorputzean sartzeak, eragin handia du gizakien osasunean eta gizakien osasuna mehatxatzen du.
Mikroplastikoak kutsadura-eramaileak direnez, “ozeanoko PM2.5” bezala ere ezagutzen dira. Horregatik, “plastikoen industriako PM2.5” ere deitzen zaie, modu bizian.
2014. urtearen hasieran, mikroplastikoak hamar ingurumen-arazo larrien artean zerrendatu ziren. Itsas babesari eta itsas ingurumenaren osasunari buruzko jendearen kontzientziazioa hobetu ahala, mikroplastikoak gai bero bihurtu dira itsas ikerketa zientifikoan.
Mikroplastikoak nonahi daude egun, eta erabiltzen ditugun etxeko produktu askotan, mikroplastikoak ur-sistemara irits daitezke. Ingurumeneko zirkulazio-sistemara sar daitezke, fabriketatik, airetik edo ibaietatik ozeanora sar daitezke, edo atmosferara, non atmosferako mikroplastiko partikulak lurrera erortzen diren eguraldi-fenomenoen bidez, hala nola euri eta elurra, eta gero lurzorura sartzen diren, edo ibaien sistema ziklo biologikoan sartu da, eta azkenean ziklo biologikoak gizakiaren zirkulazio-sistemara ekartzen ditu. Arnasten dugun airean eta edaten dugun uretan daude nonahi.
Mikroplastiko ibiltariak erraz jaten dituzte elikadura-kateko behe-mailako izakiek. Mikroplastikoak ezin dira digeritu eta urdailean bakarrik egon daitezke denbora guztian, espazioa okupatuz eta animaliak gaixotu edo hiltzea eraginez; elikadura-kateko beheko izakiak goiko mailako animaliek jango dituzte. Elikadura-kateko goialdea gizakiak dira. Mikroplastiko kopuru handia dago gorputzean. Gizakiak kontsumitu ondoren, partikula txiki digeritu ezin hauek kalte aurreikusezinak eragingo dizkiete gizakiei.
Plastikozko hondakinak murriztea eta mikroplastikoen hedapena geldiaraztea gizateriaren erantzukizun partekatu saihestezina da.
Mikroplastikoen irtenbidea kutsaduraren iturria errotik murriztea edo ezabatzea da, plastikozko poltsak erabiltzeari uko egitea eta plastikozko hondakinak ez zaborretara botatzea edo erraustea; hondakinak modu bateratu eta kutsadurarik gabe botatzea, edo sakon lurperatzea; "plastikoaren debekua" babestea eta "plastikoaren debekuaren" hezkuntza zabaltzea, jendea mikroplastikoez eta ingurune naturalarentzat kaltegarriak diren beste jokabideez adi egon dadin, eta pertsonak naturarekiko lotura estua dutela uler dezan.
Pertsona bakoitzetik hasita, bakoitzaren ahaleginaren bidez, ingurune naturala garbiagoa egin dezakegu eta zirkulazio-sistema naturalari funtzionamendu arrazoizkoa eman.
Argitaratze data: 2022ko otsailaren 25a